Ukukhulisa Amajikijolo Amnyama: Umhlahlandlela Wabalimi Basekhaya
Kushicilelwe: Disemba 1, 2025 12:16:49 UTC
Amajikijolo amnyama angesinye sezithelo ezivuza kakhulu ukuze ukhule engadini yakho yasekhaya. Ngokunambitheka kwawo okunejusi, okunoshukela kanye nephrofayili ehlaba umxhwele yokondleka kwawo, lawa majikijolo ahlukahlukene anikeza isivuno esiningi ngomzamo omncane uma kuqhathaniswa. Kungakhathaliseki ukuthi unegceke elingemuva elivulekile noma ivulandi elincane, amajikijolo amnyama angachuma ezindaweni ezihlukahlukene ngokunakekelwa okufanele.
Growing Blackberries: A Guide for Home Gardeners

Lo mhlahlandlela obanzi uzokuhambisa kukho konke odinga ukukwazi mayelana nokukhetha, ukutshala, ukunakekela, nokuvuna amajikijolo amajikijolo iminyaka eminingi yesithelo esimnandi sasekhaya.
Amajikijolo amasha agcwele ama-antioxidants futhi enza okumnandi kunoma iyiphi ingadi
Ukuqonda Izinhlobonhlobo ze-Blackberry
Ngaphambi kokuba uqale ukutshala amajikijolo, kubalulekile ukuqonda izinhlobo ezahlukene ezitholakalayo futhi ezingase zisebenze kangcono engadini yakho. Amajikijolo ahlukaniswe ngezigaba eziningana ngokuya ngemikhuba yawo yokukhula kanye nezici.
Izinhlobo Zemikhuba Yokukhula
Ama-Blackberries amisiwe
Amajikijolo amile akhiqiza izinduku eziqinile, eziqondile ezikwazi ukuzisekela ngokwazo, nakuba ezuza ekuqhumeni okuthile. Lezi zinhlobonhlobo yizona ezibandayo kakhulu futhi zingatshalwa kuzo zonke izifunda zezwe. Ngokuvamile zithela phakathi nesizini (ekuqaleni kukaJulayi kuya ku-Agasti) futhi zikhiqize amajikijolo aqinile, acwebezelayo anokunambitheka okuthambile.

Amajikijolo Ami-Erect
Izinhlobo ezimile kancane zikhiqiza izinduku ezinamandla, eziwugqinsi futhi ezidinga i-trellising. Awanameva futhi akhiqiza isivuno esiphezulu sazo zonke izinhlobo zamajikijolo. Lezi zinhlobo zithela izithelo ngasekupheleni kwenkathi (August kuya kuSeptemba) futhi azibandeli ngokusesilinganisweni, zilungele izindawo ezikhulayo eziningi.

Amajikijolo alandelanayo
Amajikijolo amajikijolo alandelanayo akhiqiza izinduku ezinde, eziguquguqukayo ezidinga i-trellising. Lezi zinhlobonhlobo, ezihlanganisa i-'Marion' (marionberry) edumile, ngokuvamile ikhiqiza isithelo esinokunambitheka okungcono kakhulu kanye nembewu encane kakhulu. Zithela ekuqaleni kukaJuni (ekupheleni kukaJuni kuya ekuqaleni kuka-Agasti) kodwa ziwuhlobo oluqinile kakhulu oluqinile, olufaneleka kakhulu endaweni epholile.

Okunameva vs. Okungenameva
Omunye umehluko obalulekile ukuthi uhlobo lwama-blackberry lunameva.
Izinhlobonhlobo Ezinameva
Izinhlobo zamajikijolo endabuko zinameva eduze kwenduku yazo. Nakuba lokhu kungenza ukuvuna kube inselele, izinhlobo ezinameva zivame ukukhiqiza ikhwalithi yezithelo ezinhle kakhulu futhi ngokuvamile zinamandla kakhulu. Izibonelo zifaka i-'Marion' ne-'Cherokee'.

Izinhlobonhlobo Ezingenameva
Ukuzalanisa kwanamuhla kukhiqize izinhlobo eziningi ezinhle kakhulu ezingenameva okulula kakhulu ukuzibamba nokuzivuna. Izinketho ezidumile ezingenameva zifaka 'i-Triple Crown', 'Navaho', ne-'Columbia Star'. Lezi zinhlobonhlobo zigcina ikhwalithi yezithelo ezinhle kakhulu kuyilapho zisusa ameva abuhlungu.

Imikhuba Yezithelo
I-Floricane-Fruiting (I-Summer-Bearing)
Izinhlobo eziningi zama-blackberry ziyi-floricane-fruiting, okusho ukuthi zikhiqiza izinduku zezitshalo (primocanes) ngonyaka wazo wokuqala, ezibe zisebusika futhi zikhiqize izithelo kulama canes afanayo (manje abizwa ngokuthi ama-floricane) ngonyaka wawo wesibili. Ngemva kokuthela, lezi zimoba ziyafa, kuyilapho ama-primocane amasha ekhula ukuze atshalwe ngonyaka ozayo.

I-Primocane-Fruiting (Everbearing)
Izinhlobo ezintsha ze-primocane-fruiting zingakhiqiza izithelo ezitsheni zonyaka wokuqala (ama-primocane) ngasekupheleni kwehlobo nasekwindla. Lezi zingathenwa ukuze kukhiqizwe isitshalo esisodwa (kuma-primocanes kuphela) noma izitshalo ezimbili (kokubili ama-primocanes kanye ne-floricanes). Izibonelo zifaka phakathi 'Inkululeko Yomkhumbi Omkhulu' kanye 'Negugu Elimnyama'.

Ukukhetha Isiza Esiphelele Sokukhulisa Amajikijolo
Amajikijolo ayizitshalo ezingapheli ezingakhiqiza iminyaka eyi-15-40 ngokunakekelwa okufanele, ngakho-ke ukukhetha indawo efanele yokutshala kubalulekile ukuze uphumelele isikhathi eside. Cabangela lezi zici ezibalulekile lapho ukhetha ukuthi ungatshala kuphi amajikijolo akho:
Izidingo Zokukhanya kwelanga
Amajikijolo amnyama adinga ilanga eligcwele ukuze akhule kahle futhi akhiqize izithelo. Khetha indawo ethola okungenani amahora angu-6-8 okukhanya kwelanga okuqondile nsuku zonke. Nakuba izitshalo zingakwazi ukubekezelela umthunzi oyingxenye, isivuno sezithelo kanye nekhwalithi kuzoncishiswa kakhulu ezindaweni ezinomthunzi.

Izimo Zomhlaba
Amajikijolo athanda inhlabathi evundile, evundile ephakathi kuka-5.5 no-6.5. Ziyakwazi ukubekezelela uhla lwezinhlobo zenhlabathi kodwa zisebenza kahle kakhulu enhlabathini eyisihlabathi esiwumhlabathi noma ewudaka enokuqukethwe okuhle kwezinto eziphilayo. Ngaphambi kokutshala, kuhle ukuhlola inhlabathi yakho bese uyichibiyela njengoba kudingeka:
Ukuhlolwa Kwenhlabathi
Qoqa amasampula omhlabathi kusuka phezulu 12-18 amayintshi lapho kuzomila khona izimpande. Ukuhlolwa kwenhlabathi okujwayelekile kuzohlinzeka ngolwazi nge-pH, i-phosphorus, i-potassium, i-calcium, i-magnesium, kanye nokuqukethwe kwezinto eziphilayo. Kwezinye izifunda, ukuhlolwa kwe-boron nakho kuyanconywa njengoba ukushoda kungathinta amajikijolo amnyama.
Izichibiyelo Zomhlaba
Ngokusekelwe emiphumeleni yokuhlolwa, kungase kudingeke ulungise i-pH yenhlabathi noma wengeze imisoco. Ukuze ukhuphule i-pH, faka i-lime cishe ngamakhilogremu angu-5-10 ngamamitha-skwele ayi-100. Ukuze wehlise i-pH, engeza isibabule esiyisisekelo. Khulisa izinto eziphilayo ngokungeza umquba, umquba omdala, noma ezinye izinto eziphilayo ngesilinganiso esingamayintshi angu-1-2 ukujula kuyo yonke indawo yokutshala.

Ukuthuthwa kwamanzi kanye Nokufinyelela Amanzi
Nakuba amajikijolo adinga umswakama ongashintshi, awakwazi ukubekezelela izimo ezigcwele amanzi. Qinisekisa ukuthi indawo yakho yokutshala ine-drainage enhle. Uma inhlabathi yakho idonsa kahle, cabanga ukudala imibhede ephakanyisiwe. Futhi, khetha indawo enokufinyelela okulula emanzini, njengoba amajikijolo amnyama edinga ukuchelelwa njalo, ikakhulukazi ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo.
Ukucatshangelwa kwesikhala
Amajikijolo amnyama adinga indawo eyanele ukuze akhule kanye nokujikeleza komoya ngendlela efanele ukuze kuncishiswe izinkinga zezifo. Hlela izikhala ezilandelayo ngokusekelwe ohlotsheni lwama-blackberry:
- Misa amajikijolo amnyama: izinyawo ezi-3-4 phakathi kwezitshalo, amamitha angu-8-10 phakathi kwemigqa
- Amajikijolo amnyama amile: amafidi angu-5-6 phakathi kwezitshalo, amafidi angu-10-12 phakathi kwemigqa
- Amajikijolo amnyama alandelanayo: amafidi angu-5-8 phakathi kwezitshalo, amafidi angu-8-10 phakathi kwemigqa
Ukuvikelwa Ezintweni
Uma kungenzeka, gwema iziza ezichayeke emoyeni onamandla, ezingalimaza izinduku futhi zandise ingozi yokulimala ebusika. Ezifundeni ezibandayo, indawo enokuvikelwa okuthile kwasebusika (njengaseduze nodonga olubheke eningizimu) ingaba yinzuzo ezinhlotsheni eziqinile ezingagodoli.
Ithiphu: Gwema ukutshala amajikijolo amnyama lapho utamatisi, amazambane, upelepele, ama-eggplant, noma amanye ama-caneberries (njengama-raspberries) akhule eminyakeni engu-3-4 edlule. Lezi zitshalo zingaba nezifo ezitholakala emhlabathini ezithinta amajikijolo.
Ukutshala Amajikijolo Akho
Nini Ukutshala
Isikhathi esifanele sokutshala amajikijolo sincike esimweni sezulu sakho:
- Ezimweni ezipholile (i-USDA zones 7-10), tshala ekwindla sekwephuzile noma ebusika lapho izitshalo zilele.
- Ezifundeni ezibandayo (i-USDA zones 5-6), tshala ekuqaleni kwentwasahlobo ngokushesha nje lapho inhlabathi ingase isetshenzwe.
- Gwema ukutshala phakathi nezinyanga ezishisayo zasehlobo, okungase kugcizelele izitshalo ezincane.
Ukuthenga Izitshalo
Amajikijolo amnyama ngokuvamile athengiswa njengezitshalo ezingenalutho noma ezitsheni:
Izitshalo ze-Bare-Root
Lezi zitshalo ezithule zihlanganisa ingxenye kamoba emfushane enezimpande ezinamathiselwe. Ngokuvamile awabizi kakhulu futhi atholakala ngasekupheleni kobusika kuya ekuqaleni kwentwasahlobo. Uma ungeke utshale ngokushesha, gcina izimpande zimanzi ngokuzimboza okwesikhashana ngenhlabathi emanzi noma sawdust.

Izitshalo Ezisebhodweni
Izitshalo zesitsha zingase zitholakale unyaka wonke futhi zingaba lula kwabaqalayo. Ngokuvamile zisungula ngokushesha kodwa zibiza ngaphezu kwezitshalo ezingenazimpande. Bheka izitshalo ezinempilo ezingenazimpawu zezifo noma izinambuzane.
Thenga njalo izitshalo eziqinisekisiwe ezingenazo izifo ezikhungweni ezihlonishwayo esikhundleni sokutshala amasucker ezitshalweni ezikhona, ezingaletha izifo engadini yakho.

Inqubo yokutshala
- Lungiselela umhlabathi ngokususa ukhula bese uhlanganisa izinto eziphilayo njengoba kudingeka ngokusekelwe emiphumeleni yokuhlolwa kwenhlabathi.
- Bamba izimbobo zokutshala ezinkulu ngokwanele ukuthwala izimpande. Ezitshalweni ezinezimpande ezingenalutho, imbobo kufanele ibe banzi ngokwanele ukusabalalisa izimpande ngokwemvelo.
- Beka izitshalo ekujuleni okufanele:Ezinhlotsheni ezilandelanayo nezimile kancane, tshala ukuze umqhele (lapho izimpande zihlangana khona nommoba) ube amayintshi angu-1-2 ngaphansi kwezinga lenhlabathi.Ezinhlobo ezimile, tshala ngephuzu eliphakeme kakhulu lokunamathiselwe kwezimpande ngamayintshi angu-1-2 ngaphansi kwezinga lomhlabathi.
- Gcwalisa imbobo ngenhlabathi, uqinise kancane ukuze ususe amaphakethe omoya.
- Nisela kahle emva kokutshala ukuze umhlabathi uzungeze izimpande.
- Sika izitshalo ezisanda kutshalwa ezinezimpande ezingenalutho zibe amayintshi angu-6 ukuphakama ukuze ukhuthaze ukumila kwezimpande eziqinile.


Imihlahlandlela Yezikhala
Ukuhlukaniswa okufanele kubalulekile ezitshalweni ezinempilo kanye nokugcinwa kalula:
| Uhlobo lwe-Blackberry | Phakathi Kwezitshalo | Phakathi Kwemigqa | Iphethini Yokukhula |
| Iqondile | 3-4 izinyawo | 8-10 izinyawo | I-Hedgerow (amayintshi angu-12 ububanzi) |
| Iqondile | 5-6 izinyawo | 10-12 izinyawo | Izitshalo ngazinye |
| Ukulandela | 5-8 izinyawo | 8-10 izinyawo | Izitshalo ngazinye |
I-Trellising kanye Nezinhlelo Zokusekela
Izinhlobo eziningi zama-blackberry zidinga uhlobo oluthile lokusekela ukuze kugcinwe izithelo emhlabathini, ukuthuthukisa ukuhamba komoya, ukwenza ukuvuna kube lula, nokuvikela izinduku ekulimaleni. Uhlelo oluhle kakhulu lwe-trellis luncike ohlotsheni lwamajikijolo olukhulayo.

Izinketho ze-Trellis ngohlobo lwe-Blackberry
I-Trailing Blackberry Trellis
Ezinhlotsheni zokulandela umkhondo, sebenzisa isistimu yezintambo ezimbili ezilula ezinamaposi ahlukaniswe ngamafidi angu-15-20. Faka ucingo olulodwa kumafidi angu-5-6 ukuphakama kanye nolunye kumafidi angu-4-4.5. Lokhu kuvumela ama-primocane ukuthi aqeqeshelwe iphethini yabalandeli eduze kwezintambo. Ngemigqa emide, engeza okokuqinisa izintambo namahange ekugcineni ukuze ugcine ukushuba.

Faka i-Blackberry Trellis
Amajikijolo aqondile ahlomula ku-T-trellis enesiqephu esiphambanayo esingamafidi angu-1.5 ububanzi phezulu. Gijimisa ucingo phansi ohlangothini ngalunye lwe-T ukuze uqukathe izinti. Lo mklamo usekela izinduku ezigcwele izithelo futhi ugcina uthango lube luncane ukuze lufinyeleleke kalula. Izigxobo ze-Metal T ezineziphambano ezinamathiselwayo zisebenza kahle kulolu hlelo.

I-Semi-Erect Blackberry Trellis
Ukukhula ngamandla kwamajikijolo amnyama amile kudinga i-trellis "double T" eqinile. Faka ingalo ephambanayo engamafidi angu-4 ububanzi phezulu kwensika ngayinye (amafidi angu-5-6 ukuphakama) kanye nengalo ephambanayo engamafidi angu-2-3 cishe amafidi amabili ngaphansi. Gijimisa izintambo ngaphandle kwengalo ngayinye ephambanayo ukuze uthole isamba sezintambo ezine zokusekela.

Ukwakha i-Trellis Yakho
Ngohlelo lwe-trellis oluqinile, oluhlala isikhathi eside:
- Sebenzisa izigxobo zokhuni eziphekiwe (amayintshi angu-4-6 ububanzi) noma izigxobo zensimbi ezisekelweni eziyinhloko
- Khetha i-12-14 gauge intambo eqinile ukuze uqine
- Faka izinto zokuqinisa izintambo ukuze ugcine ukushuba okufanele
- Misa izigxobo zokugcina okungenani ngamafidi angu-2 ukujula futhi uwaqinise ukuze azinze
- Izikhala zangaphakathi zesikhala njalo ngamafidi ayi-15-20
I-Trellis Timing: Faka uhlelo lwakho lwe-trellis ngesikhathi sokutshala noma ngesikhathi sokuqala sokukhula, ngaphambi kokuba izinduku zibe zinkulu kakhulu ukuthi zingaqeqesheka kalula.

Ukunakekela Nesondlo Sesizini
Ukunakekelwa okufanele kwesizini kubalulekile ezitshalweni zamajikijolo anempilo kanye nesivuno esiningi. Landela lolu hlelo lokulungisa unyaka wonke ukuze ugcine amajikijolo akho echuma.

Izidingo Zokunisela
Amajikijolo amnyama adinga umswakama ongaguquki, ikakhulukazi ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo. Izitshalo ezimisiwe ngokuvamile zidinga:
- 1-1.5 amayintshi amanzi ngesonto ngesikhathi sokukhula
- Amalitha ngesitshalo ngasinye ngosuku ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo
- Ukunisela kaningi enhlabathini enesihlabathi noma isimo sezulu esishisayo
I-Drip irrigation ilungele amajikijolo amnyama njengoba eletha amanzi ngqo ezimpandeni kuyilapho egcina amahlamvu omile, okusiza ekuvimbeleni izifo. Ulayini owodwa wokunisela nge-drip onama-emitters ahlukaniswe njalo ngama-intshi angu-18 usebenza kahle ekutshalweni okuningi.

Uhlelo Lokuvundisa
| Isikhathi | Isilinganiso sohlelo lokusebenza | Uhlobo Lomanyolo | Amanothi |
| Unyaka Wokutshala (amaviki angu-2-4 ngemva kokutshala) | 1-1.4 oz N isitshalo ngasinye (ihlukaniswe yaba izinhlelo zokusebenza ezi-3) | Umanyolo olinganiselayo (10-10-10) | Faka isicelo ngezingxenye ezi-3 ezilinganayo, ngokuhlukana kwamasonto ama-4 |
| Izitshalo Ezimisiwe (Early Spring) | 1.5 oz N isitshalo ngasinye noma 3 oz N ngamafithi ayi-10 omugqa | Umanyolo olinganiselayo (10-10-10) | Faka isicelo lapho ama-primocane eqala ukuvela |
| Izitshalo Ezimisiwe (Late Spring) | 1.5 oz N isitshalo ngasinye noma 3 oz N ngamafithi ayi-10 omugqa | Umanyolo olinganiselayo (10-10-10) | Faka isicelo emavikini angu-6-8 ngemva kokufakwa kokuqala |
Sakaza umanyolo oyimbudumbudu ngebhande elicishe libe ngamayintshi angu-12-18 ububanzi eduze komugqa, uwugcine amayintshi ambalwa ukusuka kuzithini. Nisela kahle ngemva kokufaka isicelo. Izinketho ze-organic zihlanganisa umquba, i-emulsion yezinhlanzi, noma umanyolo okhethekile wamajikijolo.
Izinzuzo ze-Mulching
Faka ungqimba lwamayintshi angu-2-3 we-mulch ezungeze izitshalo zamajikijolo ukuze:
- Londoloza umswakama wenhlabathi futhi unciphise izidingo zokunisela
- Vimbela ukukhula kokhula
- Izinga lokushisa lomhlabathi elimaphakathi
- Faka izinto eziphilayo emhlabathini lapho uphuka
Izinto ezifanelekile zokumboza izihlahla zihlanganisa amapulangwe ezinkuni, amagxolo, izinaliti zikaphayini, noma utshani. Gcina i-mulch iqhele ngamasentimitha ambalwa ukusuka kumqhele wesitshalo ukuvikela ukubola. Vuselela i-mulch njalo ngonyaka njengoba ibola.

Ukuphatha Ukhula
Ukulawula ukhula kubalulekile, ikakhulukazi ekutshalweni kwama-blackberry amancane. Ukhula luqhudelana ngamanzi nezakhamzimba futhi lungathwala izinambuzane nezifo. Ukutshala okungajulile okujwayelekile, ukudonsa ngesandla, nokumboza ngemboza izithombo zezihlahla yizindlela ezisebenzayo zemvelo. Kumajikijolo amnyama amile, gcina uthango oluwumngcingo (olungamayintshi angaba ngu-12 ububanzi) ngokususa noma yimaphi amasucker avela ngaphandle kwale ndawo.
Amasu okuthena nokuqeqesha
Ukuthena ngendlela efanele kubalulekile ekukhiqizeni amajikijolo, impilo yezitshalo, kanye nokuvuna kalula. Izindlela zokuthena ziyahlukahluka ngohlobo lwamajikijolo kanye nemikhuba yokuthela, kodwa zonke zilandela isimiso esiyisisekelo sokususa izinduku ezindala ngemva kokuba sezithelile ngenkathi kulawulwa izinti ezintsha zezitshalo zonyaka olandelayo.

Ukuqonda Izinhlobo Zomoba we-Blackberry
Ama-Primocanes
Iziqu zonyaka wokuqala eziphuma emqhele noma ezimpandeni. Ezinhlotsheni eziningi, lezi ziyi-vegetative kuphela (hhayi izithelo) ngonyaka wazo wokuqala. Ngokuvamile ziluhlaza noma zibomvu ngombala.
Floricans
Izithombo zonyaka wesibili ezikhiqiza izimbali nezithelo. Ngemva kokuthela izithelo, lezi zimoba ziyafa ngokwemvelo. Ngokuvamile zinsundu noma zimpunga ngombala ezinamagatsha aseceleni (ama-lateral) athela izithelo.
Ukuthena ngohlobo lwe-Blackberry
Amajikijolo alandelanayo
- Ehlobo (emva kokuvuna): Susa izimbali ezichithiwe ngokusika phansi.
- Ekupheleni kwehlobo/ekwindla: Qeqesha ama-primocane amasha ku-trellis ngokuwahlukanisa abe izinyanda ezimbili futhi usonge ngezindlela eziphambene eduze kwezintambo.
- Ezindaweni ezibandayo: Shiya ama-primocane phansi kuze kube sekupheleni kobusika, bese uqeqeshelwa ku-trellis ngaphambi kwekhefu lokumila ukuze uvikeleke ebusika.

Ama-Blackberries amisiwe
- Ehlobo: Ithiphu ama-primocane angamamitha angu-3-4 ubude ngokususa ama-intshi angu-3-6 aphezulu ukukhuthaza i-branching.
- Ihlobo/ekwindla: Susa izimbali ezichithekile ngemva kokuvuna.
- Ebusika: Sika amagatsha asemaceleni kuma-primocane ukuya kumayintshi angu-12-18 ubude.
- Unyaka wonke: Gcina uthango olubanzi ngamayintshi angu-12 ngokususa ama-sucker ngaphandle kwalobu bubanzi.

Amajikijolo Ami-Erect
- Ehlobo: Ithiphu ama-primocane angamamitha angu-4-5 ubude ukuze ukhuthaze i-branching.
- Ubusika: Susa izimbali ezichithiwe futhi usike amagatsha aseceleni abe ngamamitha angu-2-3 ubude.
- Ebusika: Qeqesha izinti ezisele eduze kwezintambo ze-trellis, uzisakaze ngokulinganayo.

I-Primocane-Fruiting (Everbearing) Amajikijolo
Single-Crop System
Ukuze uthole indlela eyenziwe lula ngesivuno sesizini eyodwa:
- Ekupheleni kobusika, nquma zonke izinduku zibe sezingeni eliphansi
- Vumela ama-primocane amasha ukuthi avele entwasahlobo
- Ithiphu lawa ma-primocane angamafidi angu-3 ubude ekuqaleni kwehlobo
- Vuna izithelo kusukela ngasekupheleni kwehlobo kuze kube isithwathwa

Isistimu Yokunqampuna Kabili
Isivuno esibili ngesizini ngayinye:
- Ngemuva kokuvuna ikwindla, shiya izingxenye ezingezansi zama-primocane anezithelo
- Ebusika, susa kuphela izingxenye ezifile ezithela izithelo
- Lezi zimoba ezinobusika obudlulele zizokhiqiza isivuno sokuqala kwehlobo
- Ama-primocane amasha azovela futhi akhiqize isitshalo sesibili ekwindla

Ukulawula Izinambuzane Nezifo
Nakuba ama-blackberries eqinile, angabhekana nezinselele eziningana zezinambuzane nezifo. Ukusebenzisa izindlela zokuvimbela kanye nezindlela zokulawula izinto eziphilayo kungasiza ukugcina impilo yezitshalo ngaphandle kokusebenzisa amakhemikhali anokhahlo.

Izinambuzane Ezivamile
| Izinambuzane | Izimpawu | Ukuvimbela/Ukulawula Okuphilayo |
| Uphiko olunamabala uDrosophila | Izibungu ezincane ezimhlophe esithelweni; amajikijolo athambile, awela phansi | Vuna njalo; susa izithelo ezivuthiwe; sebenzisa inethi enezikhala ezinhle; sebenzisa izicupho nge-apula cider uviniga |
| I-Raspberry Crown Borer | Ama-Wilting canes; ukulimala komqhele; amandla ancishisiwe | Susa futhi ucekele phansi izinduku ezihlaselwe; sebenzisa i-nematodes enenzuzo emhlabathini entwasahlobo nasekwindla |
| Izibungu zesicabucabu | Amaqabunga aphuzi amisiwe; ama-webbing amahle; i-bronzing | Fafaza amanzi anamandla ngaphansi kwamaqabunga; insipho ye-insecticidal; izibungu ezidla inyama |
| Amabhungane aseJapane | Amaqabunga e-Skeletonized; ukondla umonakalo esithelweni | Khetha ngesandla ekuseni; izembozo zemigqa ngesikhathi senkathi ephezulu; i-milk spore enhlabathini yezibungu |

Izifo Ezivamile
| Izifo | Izimpawu | Ukuvimbela/Ukulawula Okuphilayo |
| I-anthracnose | Amabala ansomi ezinkomeni; izilonda ezishonile; amagxolo aqhephukile | Thuthukisa ukuhamba komoya; susa izintambo ezinegciwane; sebenzisa i-copper fungicide ekuqaleni kwentwasahlobo |
| Isikhunta esimpunga (i-Botrytis) | Ukukhula okumpunga esithelweni; amajikijolo abolayo | Vuna njalo; ngcono ukujikeleza komoya; gwema ukuchelela phezulu; khipha izithelo ezithelelekile |
| Ukugqwala okuwolintshi | Ama-pustules awolintshi akhanyayo emaceleni angaphansi; ukukhula okukhubazekile | Susa futhi ucekele phansi izitshalo ezinegciwane ngokuphelele; izitshalo ukumelana nezinhlobo |
| I-Crown Gall | Izinyongo ezimahhadlahhadla, ezingajwayelekile ezimpandeni nasemqheleni; amandla ancishisiwe | Izitshalo ezingenazo izifo; gwema ukulimaza izitshalo; susa izitshalo ezinegciwane |

I-Integrated Pest Management (IPM)
Kunokuba usabele ezinkingeni njengoba zenzeka, sebenzisa lezi zindlela zokuvimbela ukuze ulondoloze izitshalo ezinempilo:
- Tshala izinhlobo ezingazweli uma zikhona
- Gcina isikhala esifanele sokugeleza komoya okuhle
- Sika njalo ukuze ususe izinduku ezigulayo futhi uthuthukise ukugeleza komoya
- Nisela phansi kwezitshalo ukugcina amahlamvu omile
- Vuna ngokushesha ukuvimbela izithelo ezivuthwe ngokweqile ekuheheni izinambuzane
- Hlanza amaqabunga awile kanye nezithelo ukunciphisa umfutho wezifo
- Khuthaza izinambuzane ezizuzisayo ngokutshala izimbali eduze
Okubalulekile: Uma usola ukutheleleka ngegciwane (izimpawu zihlanganisa amaqabunga aphuzi, ukukhula okuqinile, noma isithelo esikhubazekile), susa futhi ucekele phansi isitshalo sonke ukuvimbela ukusakazeka ezitshalweni ezinempilo. Thenga njalo izitshalo ezingenagciwane eziqinisekisiwe ezindaweni ezihlonishwayo.
Ukuvuna Nokujabulela Amajikijolo Akho Amnyama
Ngemuva kwakho konke ukuzikhandla kwakho, ukuvuna kuyingxenye evuzayo yokutshala amajikijolo. Ukwazi ukuthi ungawakha nini futhi kanjani amajikijolo akho kuzoqinisekisa ukunambitheka okungcono kakhulu nempilo ende yeshelufu.

Isikhathi Sokuvuna
Izinkomba Zokuvuthwa
- Amajikijolo aphenduka abomvu abe mnyama njengoba evuthwa
- Amajikijolo avuthiwe anokubukeka okumnyama okufiphele (hhayi ukucwebezela)
- Amajikijolo avuthiwe ahlukanisa kalula ngokudonsa okuthambile
- Isitsha (umgogodla omhlophe) uhlala esithelweni lapho sikhiwa

Isikhathi Sokuvuna
- Izinhlobo ezilandelanayo: Ekupheleni kukaJuni kuya ekuqaleni kuka-Agasti
- Izinhlobo eziqondile: Ekuqaleni kukaJulayi kuya ku-Agasti
- Izinhlobo ezimile: Agasti kuya kuSepthemba
- I-Primocane-fruiting: Ekupheleni kwehlobo kuze kube isithwathwa

Amathiphu Okuvuna
- Khetha amahora apholile asekuseni lapho amajikijolo eqinile
- Ukuvuna njalo ezinsukwini ezingu-2-3 ngesikhathi sonyaka ophakeme
- Sebenzisa izandla zombili: eyodwa ukubamba igatsha, enye ukudonsa amajikijolo ngobumnene
- Qoqa amajikijolo ezitsheni ezingashoni ukuze uvimbele ukuchotshozwa
- Khetha wonke amajikijolo avuthiwe, njengoba izithelo ezivuthwe ngokweqile ziheha izinambuzane nezifo
- Gwema ukuvuna ngesikhathi noma ngokushesha ngemva kwemvula uma kungenzeka
Isitoreji Nokulondolozwa
Isitoreji Esisha
- Frijiza amajikijolo angageziwe ngokushesha
- Gcina ezitsheni eziphefumulayo ezifakwe amathawula ephepha
- Sebenzisa phakathi kwezinsuku ezingu-3-5 ukuze uthole ikhwalithi engcono kakhulu
- Geza kuphela ngaphambi kokusebenzisa
Ukubanda
- Geza futhi womise amajikijolo kahle
- Spread ungqimba olulodwa eshidini lokubhaka
- Friza kuze kuqine (cishe amahora angu-2)
- Dlulisela ezikhwameni zamafriji noma ezitsheni
- Izogcinwa kuze kube yizinyanga eziyi-10-12
Ukulondoloza
- Yenza ujamu noma i-jelly nge-pectin
- Dala isiraphu yama-blackberry ama-pancake
- Lungiselela uviniga we-blackberry
- I-Dehydrate ye-blackberry "omisiwe
- Can in isiraphu elula ukusetshenziswa unyaka wonke
Okulindelekile Kwesivuno: Izitshalo zama-blackberry ezivuthiwe zingakhiqiza isivuno esihle. Lindela amaphawundi angu-10-13 ngesitshalo ngasinye ngezinhlobo ezilandelanayo, amaphawundi angu-18-28 ngamafidi angu-10 omugqa ngezinhlobo ezimile, kanye namaphawundi angu-25-35 ngesitshalo ngasinye ngezinhlobo ezimile kancane uma zigcinwe kahle.

Ukukhulisa ama-Blackberries Ezitsheni
Isikhala esilinganiselwe akusho ukuthi awukwazi ukujabulela amajikijolo asekhaya. Ukukhula kweziqukathi kuyinketho enhle kakhulu yamavulandi, amadekhi, noma amayadi amancane, futhi kunikeza izinzuzo ezifana nokuhamba nokulawula okungcono kwezimo ezikhulayo.

Izinhlobo Ezinhle Kakhulu Zeziqukathi
Ezinye izinhlobo zama-blackberry zifaneleka kangcono ekukhuleni kweziqukathi kunezinye:
- Izinhlobo ezimile ze-Primocane-fruiting ezifana ne-'Prime-Ark Freedom' ne-'Black Gem' zinhle ngenxa yomkhuba wazo wokukhula ohlangene.
- Izinhlobo ezincanyana ezifana ne-'Baby Cakes' zifuywa ngokukhethekile ukuze zikhule izitsha
- Izinhlobo ezingenameva kulula ukuphatha endaweni evalekile yesitsha

Izidingo Zesitsha
Usayizi Wesitsha Nohlobo
- Sebenzisa isiqukathi esingamalitha angama-20-30 (ubuncane obungama-intshi angu-16 ububanzi)
- Qinisekisa ukujula okungenani okungama-intshi angu-24 ukuze kuthuthukiswe izimpande
- Khetha iziqukathi ezinezimbobo eziningi zokudonsa amanzi
- Cabangela imiphongolo enguhhafu, izikhwama ezinkulu zokukhula, noma abatshali bezithelo abazinikezele
Ukukhula Okumaphakathi
- Sebenzisa ingxube yekhwalithi ephezulu yokugawula, hhayi inhlabathi engadini
- Ingxube efanelekile: 1 ingxenye ye-perlite, ingxenye engu-1 yamagxolo, izingxenye ezi-2 zenhlabathi yobumba
- Qinisekisa ukugeleza kwamanzi okuhle ngenkathi ugcina umswakama
- Faka umanyolo okhipha kancane ekuhlanganiseni ngesikhathi sokutshala
Amathiphu Okunakekelwa Kwesitsha
Ukunisela
- Hlola amazinga omswakama nsuku zonke ngesikhathi sokukhula
- Nisela amanzi uma inhlabathi engaphezulu kuka-1-2 izwakala yomile
- Qinisekisa ukuchelela kuze kube yilapho amanzi ephuma phansi
- Sebenzisa iziqukathi zokuzichelela ngokwakho noma ukuchelela ngamaconsi ukuze ungaguquguquki
Ukuvundisa
- Faka umanyolo owuketshezi njalo emavikini angama-2-3 ngesikhathi sokukhula
- Sebenzisa umanyolo olinganiselayo (10-10-10) noma umanyolo okhethekile wamajikijolo
- Faka itiye lomquba njalo ngenyanga
- Yehlisa ukudla ekupheleni kwehlobo/ekwindla
Ukusekela kanye Ukuthena
- Faka i-trellis encane noma izigxobo esitsheni
- Linganisela amathini angama-4-5 esitsheni ngasinye
- Sika kakhulu kunezitshalo ezingaphansi komhlaba
- Cabangela uhlelo lwesitshalo esisodwa sezinhlobo ze-primocane-fruiting

Ukuvikelwa Kwasebusika
Amajikijolo amajikijolo atshalwe ezitsheni asengozini kakhulu emakhazeni asebusika kunezitshalo ezisemhlabathini ngoba izimpande zawo azivalwanga kangako. Ezifundeni ezibandayo (izoni 5-6):
- Hambisa iziqukathi endaweni evikelekile (igalaji elingashiswanga, ngodonga olubheke eningizimu)
- Goqa iziqukathi ngokugoqa ibhamuza noma i-burlap ukuze uvale
- Faka ungqimba olujiyile lwe-mulch phezu komhlabathi
- Gwema ukuchelela ngokweqile ngesikhathi sokulala, kodwa ungavumeli izimpande zome ngokuphelele
Ukuphila Kwesitsha: Hlela ukuvuselela indawo ekhulayo njalo eminyakeni emi-2-3 ngokususa cishe u-1/3 wenhlabathi endala bese ufaka esikhundleni sayo ngengxube entsha yokubumba. Njalo eminyakeni engama-4-5, cabanga ukuphinda uhlanganise ngokuphelele ngesisetshenziswa esisha.
Ukuxazulula Izinkinga Ezivamile
Ngisho nokunakekelwa okufanele, izitshalo ze-blackberry ngezinye izikhathi zingaba nezinkinga. Nansi indlela yokuhlonza nokusingatha izinkinga ezivamile:
Ukukhiqizwa Kwezithelo Okungekuhle
Izimbangela ezingenzeka:
- Ukukhanya kwelanga okunganele (ngaphansi kwamahora angu-6 ngosuku)
- Impova enganele
- Ukuthena okungafanele (izinduku eziningi kakhulu noma ezimbalwa kakhulu)
- Ukuntuleka komsoco
- Ukucindezeleka kwamanzi ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo
Izixazululo:
- Hambisa izitshalo endaweni enelanga uma kungenzeka
- Tshala izimbali ezikhanga i-pollinator eduze
- Landela iziqondiso ezifanele zokuthena zohlobo lwakho lwamajikijolo
- Faka umanyolo olinganiselayo entwasahlobo nasekuqaleni kwehlobo
- Qinisekisa ukuchelela okungaguquki, ikakhulukazi ngesikhathi sokukhula kwezithelo
Amaqabunga Aphuzi
Izimbangela ezingenzeka:
- Ukuntuleka kwe-nitrogen (amadala ashiya aphuzi kuqala)
- Iron chlorosis (okuphuzi phakathi kwemithambo, ngokuvamile ngenxa ye-pH ephezulu)
- Umhlabathi ongemuhle/ogcwele amanzi
- Ukutheleleka kwe-spider mite
- Isifo segciwane
Izixazululo:
- Faka umanyolo we-nitrogen uma amaqabunga amadala ethinteka
- Faka i-iron sulfate noma umanyolo ofaka i-asidi uma i-pH iphezulu kakhulu
- Thuthukisa amanzi noma ucabange imibhede ephakanyisiwe
- Hlola izibungu zesicabucabu futhi welaphe ngensipho ebulala izinambuzane uma zikhona
- Susa futhi ucekele phansi izitshalo ezinegciwane
I-Cane Dieback
Izimbangela ezingenzeka:
- Izifo zesikhunta (i-anthracnose, ukubola komoba)
- Ukulimala kwasebusika
- Ukulimala kwezinambuzane (izibhonqa zikamoba)
- Ukulimala komshini
Izixazululo:
- Sika izinti ezithintekile, usike ngaphansi kwezindawo ezilimele
- Khipha amathuluzi okuthena amagciwane phakathi kokusikeka
- Thuthukisa ukuhamba komoya ngokuhlukanisa kahle nokuthena
- Gcoba isikhuthazi esenziwe ngethusi ekuqaleni kwentwasahlobo
- Nikeza isivikelo sasebusika ezindaweni ezibandayo
Amajikijolo Amancane noma Angalungile
Izimbangela ezingenzeka:
- Impova embi
- Ukucindezeleka kwesomiso ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo
- Ukulimala kwezinambuzane (isiphazamisi sesitshalo esonakele)
- Ukuntuleka komsoco (ikakhulukazi i-potassium)
- Isifo segciwane
Izixazululo:
- Khuthaza ama-pollinator ngokutshala okuhambisanayo
- Gcina umswakama wenhlabathi ongashintshi
- Gada izinambuzane futhi uphathe njengoba kudingeka
- Faka umanyolo olinganiselayo one-potassium eyanele
- Shintsha izitshalo ezitheleleke ngegciwane ufake isitokwe esiqinisekisiwe esingenazifo
Uqala Nini Kabusha: Uma izitshalo zakho zamajikijolo zibonisa izimpawu ezinzima zesifo, ukukhiqizwa okungalungile okuqhubekayo naphezu kwezinyathelo zokulungisa, noma zineminyaka engaphezu kuka-10-15 ubudala nokuncipha kwamandla, kungase kube isikhathi sokuzisusa futhi uqale kabusha ngezitshalo ezintsha, eziqinisekisiwe ezingenazo izifo endaweni ehlukile.

Amathiphu Okukhulisa Isivuno Nekhwalithi Yeberry
Landela lawa macebiso ochwepheshe ukuze uthole okuningi ezitshalweni zakho zamajikijolo ngokobuningi bazo kanye nekhwalithi:
Ukuthuthukisa Isayithi
- Khetha indawo enamahora angu-8+ okukhanya kwelanga okuqondile
- Qinisekisa ukujikeleza komoya okuhle kakhulu ukuvimbela izifo
- Tshala emibhedeni ephakanyisiwe uma amanzi enokungabaza
- Imigqa yaseMpumalanga ibheke enyakatho-eningizimu ukuze uthole ukuchayeka kakhulu elangeni
- Vikela emimoyeni enamandla engalimaza izinduku
Ukuphathwa Kwezitshalo
- Gcina ukuminyana okuhle kakhulu kukamoba (izinti ezi-4-8 ngesitshalo ngasinye noma ngonyawo lomugqa)
- Susa izinduku ezibuthakathaka noma ezigobile ukuze ugxilise amandla kwanamandla
- Izinhlobo zethiphu zasehlobo ezimile futhi ezimile kancane ukuze kwandiswe amagatsha
- Qeqesha izinti ngendlela efanele kumasistimu e-trellis
- Susa ama-sucker ngaphandle kobubanzi berowu oyifunayo
Ukudla Okunomsoco Nokunisela
- Faka umquba minyaka yonke ekuqaleni kwentwasahlobo
- Sebenzisa umanyolo olinganiselayo nama-micronutrients
- Cabangela ukuphakela amaqabunga nge-seaweed extract
- Faka i-drip irrigation ukuze uthole umswakama ongashintshi
- Ukwandisa ukuchelela ngesikhathi sokuthuthukiswa kwezithelo

Ukuthuthukisa Ubumnandi Beberry Nokunambitheka
Ukukhetha Okunhlobonhlobo
- Khetha izinhlobo ezaziwa ngokunambitheka okuphezulu (njenge-'Triple Crown' noma 'Marion')
- Khetha izinhlobo ezifanele isimo sezulu ukuze uthuthuke kahle
- Cabangela izinhlobo ezilandelanayo ukuze uthole ukunambitheka okungcono kakhulu ezindaweni ezifanele
- Tshala izinhlobo eziningi ukuze uqhathanise futhi ujabulele amaphrofayili e-flavour ahlukene
Imikhuba Yamasiko
- Vumela amajikijolo ukuthi avuthwe ngokugcwele esitshalweni (umbala omnyama obumnyama)
- Vuna ekuseni lapho ushukela uphakeme kakhulu
- Gwema i-nitrogen eyeqile, enganciphisa ubumnandi
- Faka i-potassium ne-phosphorus ukuze uthuthukise izinga lezithelo
- Gcina umswakama wenhlabathi ongaguquki ukuze uvimbele ukucindezeleka

Izinhlobo Ezinconyiwe Zezingadi Zasekhaya
Kungcono kakhulu kwe-Flavour
- 'I-Triple Crown' (i-semi-erect engenameva)
- 'UMarion' (umkhondo onameva)
- 'Navaho' (imile ingenameva)
- 'Boysen' (i-trailing engenameva)
- 'Ubuhle Behholo' (ukulandelana okungenameva)
Ilungele Isimo Sezulu Esibandayo
- 'Darrow' (umeva umile)
- 'Illini Hardy' (umeva omile)
- 'Prime-Ark Freedom' (i-primocane-fruiting engenameva)
- 'Chester' (i-semi-erect engenameva)
- 'Navaho' (imile ingenameva)
Kungcono kakhulu kuziqukathi
- 'Amakhekhe Ezingane' (amancane, angenameva)
- 'Prime-Ark Freedom' (i-primocane-fruiting engenameva)
- 'Igugu Elimnyama' (i-primocane-fruiting engenameva)
- 'I-Arapaho' (ihlangene kahle engenameva)
- 'Bushel and Berry' izinhlobo zochungechunge
Isiphetho: Ukujabulela Izithelo Zomsebenzi Wakho
Ukutshala amajikijolo amnyama engadini yakho yasekhaya kunikeza imivuzo emikhulu ngomzamo onesizotha. Ngokukhetha okuhle kwezinhlobonhlobo, ukulungiswa kwendawo, nokunakekelwa okuqhubekayo, ungajabulela isivuno esichichimayo salamajikijolo anomsoco iminyaka eminingi. Ukwaneliseka kokukha amajikijolo ashiswe yilanga ngesikhathi esivuthwa kakhulu kuyinto engenakuqhathaniswa nezithelo ezithengwe esitolo.
Khumbula ukuthi izitshalo zamajikijolo ziyathuthuka ngokukhula, ngokuvamile zifinyelela ukukhiqizwa okugcwele onyakeni wazo wesithathu. Yiba nesineke ngesikhathi sokusungulwa, futhi uzoklonyeliswa ngesivuno esikhulayo njengoba izitshalo zakho zivuthwa. Kungakhathaliseki ukuthi utshala amajikijolo amnyama egcekeni elingemuva elibanzi noma ezitsheni ezisevulandi, izimiso zokunakekela kahle zihlala zifana: ukukhanya kwelanga okwanele, umswakama ongashintshi, ukuthenwa okufanele, nokuvuna ngesikhathi.
Ngaphandle kwamajikijolo amnandi amnandi, ukutshala amajikijolo akho amajikijolo kukuxhumanisa nesigqi semvelo sesizini futhi kunikeza amathuba okwabelana ngakho kokubili okuhlangenwe nakho nesivuno nomndeni nabangane. Kusukela ekudleni okusha kuya ekugcinweni, ama-smoothie kuya kuma-dessert, amajikijolo amamnyama asekhaya anikeza amathuba angapheli okupheka azokwenza ukuthi usilindele ngabomvu isivuno sonyaka ngamunye.

Ukufunda Okuqhubekayo
Uma ukujabulele lokhu okuthunyelwe, ungaphinda uthande lezi ziphakamiso:
- Indlela Yokukhulisa Amapentshisi: Umhlahlandlela Wabalimi Basekhaya
- Izinhlobo Ezingcono Kakhulu Zasesitrobheni Ongazikhulisa Engadini Yakho
- Ukukhulisa Ama-Blueberries: Umhlahlandlela Wempumelelo Emnandi Engadini Yakho
